Είστε έγκυος και εκδηλώνετε καθημερινά συμπτώματα ρινικής καταρροής ή απόφραξης? Τότε πιθανότατα έχετε ρινίτιδα της κύησης.
Η ρινίτιδα της κύησης κέρδισε ενδιαφέρον και αναγνωρίζεται πλέον από την ιατρική κοινότητα ως ξεχωριστή οντότητα. Πρόκειται για μία μη αλλεργικής αιτιολογίας ρινίτιδα που προκαλείται από πάνω από έναν παράγοντες και εκδηλώνεται σε 1 στις 5 έγκυες γυναίκες. Πολλοί την εντάσσουν στη γενική έννοια της ορμονικής ρινίτιδας λόγω της υπεροιστρογοναιμίας, εξαιτίας της οποίας παρουσιάζεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης, συνεχίζεται κατά τη διάρκειά της και υποχωρεί μετά τον τοκετό. Παρόμοιες καταστάσεις ορμονικής απορρύθμισης και συνοδού ρινίτιδας περιλαμβάνουν την εμμηνόπαυση, την εφηβεία, τη χρήση αντισυλληπτικών και τον υποθυρεοειδισμό. Γνωρίζουμε ότι η ρινίτιδα στην κύηση προκαλείται από τον αυξημένη καρδιακή παροχή και υπεραιμία στα πολλαπλά μικρά αγγεία της μύτης με υπερτροφία του βλεννογόνου. Επίσης, τα οιστρογόνα προκαλούν μέσω νευρικών ρυθμίσεων αυξημένη παραγωγή κι έκκριση βλέννας και η προγεστερόνη ευνοεί τη συμπύκνωση της βλέννας, καθιστώντας την πιο παχύρρευστη.
Τα συμπτώματα της ρινίτιδας της κύησης περιλαμβάνουν κυρίως ρινική καταρροή και ρινική συμφόρηση που επιδεινώνεται κυρίως με την κατάκλιση. Σε πιο έντονες περιπτώσεις, μπορεί να εκδηλωθούν επεισόδια ρινορραγίας (αιμορραγία από τη μύτη), πταρμός και ροχαλητό. Το τελευταίο έχει συνδεθεί με άλλες επιπλοκές της κύησης όπως υπέρταση της μητέρας, προεκλαμψία και ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης του εμβρύου. Η στοματική αναπνοή παρακάμπτει τη θέρμανση και εφύγρανση του αέρα που γίνεται φυσιολογικά από τη μύτη και προκαλεί λιγότερο σάλιο, οδοντικά προβλήματα έως και ρινοκολπίτιδα. Οι έγκυες πρέπει λοιπόν να είναι ενήμερες ώστε σε περίπτωση που δεν αποβούν αποτελεσματικά τα απλά μέτρα αντιμετώπισης, να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια.
Τα απλά μέτρα για τη συμπτωματική αντιμετώπιση της ρινίτιδας είναι τα εξής:
- Ανύψωση της κεφαλής σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα, κατά την κατάκλιση.
- Πόση άφθονης ποσότητας νερού. Η ανάγκη της εγκύου για ενυδάτωση ενισχύεται στη ρινίτιδα.
- Ενυδατωμένο περιβάλλον. Η χρήση υγραντήρα στους εσωτερικούς χώρους και η δημιουργία ατμού όπως σε θερμό μπάνιο αποδίδουν εξαιρετικά. Η παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους με ξηρή ατμόσφαιρα επιδεινώνει τη ρινίτιδα.
- Χρήση ρινικών πλύσεων με φυσιολογικό ορό (σύριγγες με φυσιολογικό ορό ή ειδικές συσκευές φυσιολογικού ορού για εύκολη και καθημερινή χρήση).
- Χρήση ενυδατικών ενδορρινικών αλοιφών.
- Αποφυγή καπνίσματος(ακόμα και παθητικού).
- Ήπια άσκηση.
Σε επιμονή της συμπτωματολογίας, ο ιατρός θα πρέπει να αποφανθεί για το αν πρόκειται για κάποιο άλλο είδος ρινίτιδας. Η προϋπάρχουσα αλλεργική ρινίτιδα είναι σχετικά απρόβλεπτη στην κύηση και συνυπάρχουν άλλα συμπτώματα όπως κνησμός, επιπεφυκίτιδα και έντονα επεισόδια πταρμού. Η εκδήλωση πυόρρευστης, κίτρινης ή πράσινης βλέννας, βήχα, πυρετού ή διογκωμένων τραχηλικών λεμφαδένων, πονοκεφάλου,ευαισθησίας στους κόλπους, ή ανοσμίας θέτει την υποψία λοίμωξης αναπνευστικού και παραρρινοκολπίτιδας (ιγμορίτιδα). Επίσης, δεν είναι σπάνια η φαρμακευτική ρινίτιδα που προκαλείται από την κατάχρηση αποσυμφορητικών ουσιών.
Η θεραπεία με φαρμακευτικά σκευάσματα έγκειται στη δικαιοδοσία του ιατρού, ο οποίος ανάλογα με την ένταση της συμπτωματολογίας θα συστήσει την κατάλληλη από μία ποικιλία επιλογών, με τη χρήση φειδώ ωστόσο λόγω της έλλειψης ικανοποιητικών δεδομένων για την ασφάλειά τους στην εγκυμοσύνη. Η χρήση ενδορρινικών αποσυμφορητικών με αγγειοσυσπαστική δράση συστήνεται κυρίως τις ώρες πριν την κατάκλιση και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Από τις γνωστές ουσίες, η ψευδοεφεδρίνη πρέπει να αποφεύγεται στο 1ο τρίμηνο λόγω πιθανής σύνδεσης με εμβρυϊκές ανωμαλίες. Τα ενδορρινικά κορτικοστεροειδή είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της φαρμακευτικής ρινίτιδας και την καταπολέμηση του «rebound effect» των αγγειοσυσπαστικών. Παρά την ενοχοποίηση των κορτικοστεροειδών σε εισπνεόμενων μορφή για τερατογένεση σε ζώα, σε ανθρώπους δεν έχει τεκμηριωθεί κάτι αντίστοιχο και η συμβολή τους στο άσθμα είναι αναντικατάστατη. Το ιπρατρόπιο θεωρείται σχετικά ασφαλές και τα αντιισταμινικά 1ης γενιάς που έχουν μελετηθεί με μεγαλύτερη διάρκεια είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση της έξαρσης αλλεργικής ρινίτιδας κατά την κύηση, πλην όμως δε συνίστανται κατά τη γαλουχία. Τέλος, μεγάλη προσοχή δίνεται στην εφαρμογή ομοιοπαθητικής αγωγής καθώς σκευάσματα με βιταμίνη Α απαγορεύονται στην κύηση.
Γράφει η Χαρά Γ.Κακοσίμου Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος Ενηλίκων-Παίδων ,Υπ.Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών